του Αλέξανδρου Γιατζίδη, M.D.
H Παγκόσμια Ημέρα Άσθματος έχει καθιερωθεί να γιορτάζεται την πρώτη Τρίτη του Μαΐου.
Το άσθμα ταλαιπωρεί εκατομμύρια ανθρώπους σε όλο τον κόσμο, επηρεάζοντας την...ποιότητα της καθημερινότητάς τους και θέτοντας σε κίνδυνο μερικές φορές ακόμη και τη ζωή τους. Το βρογχικό άσθμα είναι μία από τις πιο συχνές χρόνιες παθήσεις του αναπνευστικού. Παγκοσμίως 300 εκατομμύρια άτομα πάσχουν και η συχνότητά του έχει αυξηθεί τα τελευταία 20 χρόνια, ιδιαίτερα στα παιδιά.
Το άσθμα χαρακτηρίζεται ως σύγχρονη επιδημία, αφού η συχνότητά του έχει σχεδόν τριπλασιαστεί την τελευταία 20ετία ιδιαίτερα στο δυτικό κόσμο και κυρίως στις αστικές και βιομηχανικά ανεπτυγμένες περιοχές του πλανήτη.
Η άνοδος της θερμοκρασίας του πλανήτη και η αλλαγή του κλίματος, αυξάνει τα περιστατικά άσθματος, επηρεάζοντας κυρίως τα βρέφη, τα παιδιά, τους ηλικιωμένους και άλλες ευαίσθητες πληθυσμιακές ομάδες.
Τα συμπτώματα του άσθματος επηρεάζουν την υγεία του ασθενούς αλλά και την ποιότητα της ζωής του. Οι ασθενείς, -πολύ συχνά παιδιά ή νεαροί ενήλικες -δεν μπορούν να παίξουν ή να αθληθούν, να συμμετάσχουν σε κοινωνικές δραστηριότητες ή χάνουν μέρες από την δουλεία τους ή το σχολείο τους.
Σε μελέτη που έγινε στην Ελλάδα φάνηκε ότι το 43% των ασθενών θεωρούν ότι το άσθμα τους δεν ελέγχεται καλά, πάνω από το 50% δηλώνουν περιορισμούς στη φυσική τους δραστηριότητα.
Πληθώρα μελετών έχουν βρεί ότι υπάρχει σχέση της αναπνευστικής υγείας με την επαγγελματική σχέση αλλά και με την ανεργία. Έχει βρεθεί δε αύξηση του άσθματος στους ανέργους σε σχέση με τους εργαζόμενους.
Με την κατάλληλη όμως φαρμακευτική αγωγή και παρακολούθηση, το βρογχικό άσθμα μπορεί να ελεγχθεί, έτσι ώστε ο ασθενής να ζει μια φυσιολογική ζωή χωρίς συμπτώματα και χωρίς περιορισμό των δραστηριοτήτων του.
Το άσθμα είναι χρόνια φλεγμονώδης πάθηση του αναπνευστικού συστήματος η οποία προκαλεί παροδική στένωση των βρόγχων με αποτέλεσμα να εμφανίζεται δύσπνοια. Η στένωση των βρόγχων, που μπορεί να εμφανισθεί μετά από έκθεση σε πολλά και διαφορετικά ερεθίσματα, οφείλεται τόσο σε βρογχόσπασμο (σπασμό των λείων μυών που περιβάλλουν τους βρόγχους), όσο και σε φλεγμονώδη διήθηση του βρογχικού τοιχώματος, με αποτέλεσμα αφ’ενός πάχυνση του τοιχώματος από οίδημα και διήθηση από φλεγμονώδη κύτταρα, και αφ’ετέρου απόφραξη του αυλού από βύσματα βλέννης.
Συμπτώματα
Εκδηλώνεται με χρόνια φλεγμονή των αεραγωγών και οξύ βρογχόσπασμο και τα συμπτώματα είναι: η δύσπνοια, ο βήχας και ο συριγμός. Τα συμπτώματα μπορούν να είναι ήπιας μορφής έως έντονα. Το άσθμα δεν είναι ένα στατικό νόσημα αλλά χαρακτηρίζεται από εξάρσεις και υφέσεις και η βαρύτητά του ποικίλει τόσο στο χρόνο όσο και από ασθενή σε ασθενή.
Κατηγορίες άσθματος
Διακρίνεται σε δυο κύριες κατηγορίες.
α. Το εξωγενές άσθμα. Εμφανίζεται στην παιδική ηλικία και έχει σαν αιτία εξωγενείς αλλεργιογόνους παράγοντες, όπως η σκόνη, η γύρη, το τρίχωμα γάτας και τα οικιακά ακάρεα. Ακόμα μπορεί να εμφανιστεί και από τον κρύο αέρα ή τον καπνό του τσιγάρου.
β. Το ενδογενές άσθμα. Η αιτία του είναι άγνωστη και έχει καλύτερη εξέλιξη από το εξωγενές. Το μεγαλύτερο ποσοστό παιδιών που πάσχουν από το ενδογενές άσθμα θεραπεύονται σταδιακά ή ακόμα και ζουν χωρίς να χρειάζονται ιατρική βοήθεια.
Έλεγχος του άσθματος
Οι ασθενείς πρέπει να έχουν μαζί τους ένα ανακουφιστικό βρογχοδιασταλτικό φάρμακο, το οποίο δίνει ανακούφιση στους βρόγχους χαλαρώνοντας τους μυς γύρω από τους αεραγωγούς διευκολύνοντας έτσι την αναπνοή.
Αλλά τα φάρμακα αυτά δεν θεραπεύουν την αιτία, που είναι η φλεγμονή των αεραγωγών από ουσίες όπως τα αλλεργιογόνα. Ο γιατρός μπορεί την συστηματική χρήση ενός εισπνεόμενου φαρμάκου που ελέγχει το άσθμα, όπως ένα εισπνεόμενο στεροειδές, μειώνοντας τη φλεγμονή στους αεραγωγούς. Η θεραπεία θα πρέπει να χρησιμοποιείται καθημερινά ακόμα και όταν πιστεύουν οι ασθενείς ότι δεν υπάρχει λόγος, ή αισθάνονται καλά, διαφορετικά η φλεγμονή μπορεί να εμφανιστεί ξανά και να υπάρξει κίνδυνος εμφάνισης κρίσης άσθματος.
Η οριστική και ριζική θεραπεία του αιτίου του αλλεργικού άσθατος είναι η αλλεργική απευσθητοποίηση ή ανοσοθεραπεία. Δημιουργούνται έτσι προστατευτικά αντισώματα που προσφέρουν φυσική ανοσία και μπλοκάρουν έτσι τα συμπτώματα, αφού εξαλείφουν το αίτιο του αλλεργικού άσθματος.
Παράλληλα με την φαρμακευτική αγωγή, θα πρέπει να επιχειρείται αποφυγή των παραγόντων που πυροδοτούν το άσθμα (αλλεργιογόνα, ιογενείς λοιμώξεις, έντονες μυρωδιές, υγρασία αλλά και έντονα συναισθήματα, ορμονικές αλλαγές, ορισμένα φάρμακα και τροφές).
