Η αντιπολίτευση καταγγέλλει ότι το σχέδιο Συντάγματος που θα τεθεί σε δημοψήφισμα οδηγεί τη χώρα στη σαρία
(φωτό) διαδηλωτής διαμαρτύρεται μπροστά στο πορτρέτο του Μοχάμεντ Μόρσι, έξω από το προεδρικό μέγαρο στο Κάιρο
Δεν πάει πολύς καιρός που ο πρόεδρος Μοχάμεντ Μόρσι αντλούσε τη δύναμη και τη νομιμότητά του από ....την «πλατεία», την περίφημη πλατεία Ταχρίρ του Καΐρου. Σήμερα μεγάλο μέρος της «πλατείας» έχει στραφεί εναντίον του. Η Ταχρίρ, που επί μήνες ήταν άντρο της ισλαμιστικής Μουσουλμανικής Αδελφότητας, μετατρέπεται πλέον σε σύμβολο της πρόσφατα συσπειρωμένης κοσμικής αντιπολίτευσης. Και ο ισλαμιστής Μόρσι βρίσκεται όλο και πιο απομονωμένος σε μια Αίγυπτο που έχει πολύ ακόμη δρόμο να διανύσει ώσπου να ολοκληρώσει τη μετάβαση προς τη δημοκρατία, ένα πρωτοφανές και με άγνωστη έκβαση πείραμα για τον αραβικό κόσμο.
Ο «δρόμος» είναι ο «άγνωστος Χ» στην Αίγυπτο σήμερα. Στη μάχη για την εξουσία ανάμεσα στον ισλαμιστή πρόεδρο Μόρσι και στην κοσμική αντιπολίτευση οι δύο πλευρές υποκινούν διαδηλώσεις. Ηδη μετρούν νεκρούς και τραυματίες και ο κίνδυνος μιας βίαιης αντιπαράθεσης - στα όρια του εμφυλίου - είναι μεγάλος. Γι’ αυτό και οι ισορροπίες είναι πιο αβέβαιες από ποτέ στη χώρα αυτή, που αποτελεί παραδοσιακά τον ηγέτη του αραβικού κόσμου.
Δεν πάει ούτε μήνας που ο Μόρσι έλαβε διεθνώς εύσημα για τη δυναμική μεσολάβησή του προκειμένου να επιτευχθεί εκεχειρία ανάμεσα σε Ισραηλινούς και Παλαιστινίους στη Γάζα. Την επομένη όμως εξέδωσε ένα προεδρικό διάταγμα με το οποίο τοποθέτησε εαυτόν πάνω από τα δικαστήρια. Η κίνηση αυτή θα μπορούσε να θεωρηθεί λογική, δεδομένου ότι στα δικαστήρια κυριαρχούν ακόμη άνθρωποι του καθεστώτος του Χόσνι Μουμπάρακ, οι οποίοι κάνουν το παν για να εμποδίσουν τον πρόεδρο Μόρσι και τη Μουσουλμανική Αδελφότητα, το κόμμα από το οποίο προέρχεται, να «κληρονομήσουν» την Αίγυπτο.
Τα ισλαμιστικά κόμματα - η Μουσουλμανική Αδελφότητα και οι πιο ακραίοι σαλαφιστές - έλαβαν 70% στις εκλογές που πραγματοποιήθηκαν στις αρχές του έτους. Επενέβησαν όμως οι δικαστές και διέλυσαν τη Βουλή ακυρώνοντας τις εκλογές (βασίζοντας την απόφασή τους, κατά ειρωνεία, στο προηγούμενο Σύνταγμα που καταργήθηκε μετά την ανατροπή του Μουμπάρακ). Τώρα απάντησε ο πρόεδρος ακυρώνοντας τους δικαστές.
Η μάχη επικεντρώνεται πλέον στο σχέδιο Συντάγματος το οποίο θα τεθεί προς δημοψήφισμα στις 15 Δεκεμβρίου. Η αντιπολίτευση καταγγέλλει ότι είναι πόνημα μιας συνταγματικής συνέλευσης στην οποία κυριαρχούσαν οι ισλαμιστές και θα σύρει την Αίγυπτο προς τον ισλαμικό νόμο της σαρία. Γι’ αυτό κάνουν ό,τι μπορούν για να αποτρέψουν το δημοψήφισμα - πράγμα που θα καθυστερήσει και τις βουλευτικές εκλογές που πρόκειται να διοργανωθούν στη συνέχεια.
Παραπαίοντας ανάμεσα στη δημοκρατία, στον αυταρχισμό και στο Ισλάμ, ο Μόρσι αντιμετωπίζει όλο και πιο λεπτές ισορροπίες. Ο Μοχάμεντ ελ Μπαραντέι, που αναδεικνύεται σε ηγέτη της πρώην κατακερματισμένης κοσμικής αντιπολίτευσης, η οποία συσπειρώθηκε με αφορμή το προεδρικό διάταγμα, αρνείται ακόμη και να συναντήσει τον πρόεδρο ώσπου να το αποσύρει.
Την ίδια στιγμή έχει πέσει επιδημία παραιτήσεων ανάμεσα στους συμβούλους και στους στενούς συνεργάτες του Μόρσι. Τα περισσότερα ΜΜΕ είναι εναντίον του, ακόμη και ιμάμηδες του ασκούν κριτική από τη μία ή την άλλη πλευρά.
Ο στρατός είναι ο έτερος «άγνωστος Χ» στην Αίγυπτο σήμερα. Αφού οι στρατηγοί κυβέρνησαν τη χώρα για περισσότερο από έναν χρόνο μετά την ανατροπή του προερχόμενου από τις τάξεις τους Μουμπάρακ, ο Μόρσι τούς έβγαλε στη σύνταξη τον Αύγουστο. Προς το παρόν ο στρατός κατεβαίνει στους δρόμους και στις πλατείες για να εμποδίσει τις δύο πλευρές, ισλαμιστές και κοσμικούς, να συγκρουστούν βίαια μεταξύ τους. Αν τα πράγματα φθάσουν στα άκρα, κανείς δεν μπορεί να προβλέψει τι στάση θα τηρήσουν οι στρατιωτικοί.
Πανεπιστήμιο Αλ Αζχάρ
«Βρες τα με την αντιπολίτευση»
Μία «αναπάντεχη» έκκληση για συμβιβασμό και διάλογο με την αντιπολίτευση απηύθυνε στον πρόεδρο Μόρσι το περίφημο Πανεπιστήμιο Αλ Αζχάρ του Καΐρου. Ιδρυθέν ως ιεροσπουδαστήριο το 970 μ.Χ., θεωρείται το σημαντικότερο κέντρο σπουδών του σουνιτικού Ισλάμ στον κόσμο. Οι ισλαμιστές πανεπιστημιακοί ζήτησαν επίσημα με ανακοίνωσή τους πριν από τρεις ημέρες από τον ισλαμιστή πρόεδρο να αποσύρει το αμφιλεγόμενο προεδρικό διάταγμα με το οποίο έδωσε υπερεξουσίες στον εαυτό του. Και να ξεκινήσει αμέσως διάλογο με την αντιπολίτευση, ώστε να αποφευχθεί η αιματοχυσία και να βρεθεί κοινά αποδεκτή πολιτική λύση.
Μαρίνα Οταγουέι, αμερικανίδα αναλύτρια
«Ολα θυμίζουν την Τουρκία του Ερμπακάν»
Με την Τουρκία παρομοιάζει τη σημερινή Αίγυπτο η Μαρίνα Οταγουέι, αμερικανίδα αναλύτρια για τη Μέση Ανατολή στο Carnegie Endowment for International Peace στην Ουάσιγκτον. Οχι μόνο με τη σημερινή Τουρκία του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν αλλά και με τη λίγο παλαιότερη του πρώτου ισλαμιστή τούρκου πρωθυπουργού (1996-1997) Νετζμετίν Ερμπακάν, ο οποίος εξαναγκάστηκε από τον τουρκικό στρατό να παραιτηθεί και του αφαιρέθηκαν τα πολιτικά δικαιώματα από τα δικαστήρια.
«Στην Αίγυπτο, όπως και στην Τουρκία της δεκαετίας του ’90, κυριαρχούσε μια κοσμική ελίτ που δεν εκπροσωπούσε την πλειοψηφία. Σήμερα η πλειοψηφία κλίνει προς τη Μουσουλμανική Αδελφότητα» λέει μιλώντας προς «Το Βήμα».
Οι δύο ελίτ ανταγωνίζονται μεταξύ τους με έπαθλο «όχι μόνο την άνοδο στην κυβέρνηση αλλά και την ευρύτερη επικράτηση στη χώρα». Θυμίζει ότι στην Τουρκία τα δικαστήρια έθεσαν εκτός νόμου το κόμμα του Ερμπακάν στα τέλη της δεκαετίας του ’90. «Το ίδιο προσπαθούν να κάνουν σήμερα τα αιγυπτιακά δικαστήρια με τη Μουσουλμανική Αδελφότητα».
Η κυρία Οταγουέι επιρρίπτει σοβαρές ευθύνες στην κοσμική ελίτ και στα δικαστήρια της Αιγύπτου. «Η κρίση δεν ξέσπασε όταν ο Μόρσι εξέδωσε το δικτατορικό προεδρικό διάταγμα αλλά όταν το Ανώτατο Δικαστήριο διέλυσε τη Βουλή που είχε προκύψει ύστερα από κατά γενική ομολογία ελεύθερες και δίκαιες εκλογές». Με άλλα λόγια, οι δικαστές προσπάθησαν να υπερκεράσουν τους πολιτικούς και ως απάντηση ο πρόεδρος τους δικαστές.
Καθεμιά από τις δύο πλευρές πολεμάει με διαφορετικά όπλα. «Η Μουσουλμανική Αδελφότητα αγωνίζεται στο εκλογικό πεδίο όχι επειδή είναι πιο δημοκρατική αλλά επειδή τη συμφέρουν οι εκλογές και το δημοψήφισμα αφού θα τα κερδίσει. Η κοσμική αντιπολίτευση μεταχειρίζεται τα δικαστήρια για να επικρατήσει επειδή γνωρίζει ότι δεν θα κερδίσει τις εκλογές και μάλλον δεν θα καταφέρει να αποτρέψει το δημοψήφισμα».
Η κυρία Οταγουέι δεν πιστεύει ότι το σχέδιο Συντάγματος είναι τόσο προβληματικό και αμφιλεγόμενο όσο το παρουσιάζει η κοσμική αντιπολίτευση. «Το κύριο ζήτημα με το Σύνταγμα δεν είναι το περιεχόμενό του, αν και υπάρχουν σημεία που θα μπορούσαν να βελτιωθούν. Είναι ο τρόπος με τον οποίο θα εγκριθεί και το πολιτικό κλίμα εντός του οποίου θα εφαρμοστεί».
Το μέλλον δεν το διαβλέπει ευοίωνο: «Είτε επικρατήσουν οι ισλαμιστές είτε οι κοσμικοί, η Αίγυπτος θα συρθεί προς έναν νέο απολυταρχισμό».
