Η τεχνική της… Ντόλι συναντά αντιδράσεις που κάνουν λόγο για μελλοντική κλωνοποίηση ανθρώπου.
Οι ειδικοί χρησιμοποίησαν τη μέθοδο της πυρηνικής μεταφοράς σωματικού κυττάρου και όταν το έμβρυο που προέκυψε ήταν ...λίγων ημερών εξήγαγαν τα βλαστικά κύτταρα
Μετά από 15 χρόνια αποτυχιών από ερευνητικές ομάδες ανά τον κόσμο καθώς και ύστερα από μια «τρανταχτή» επιστημονική απάτη, βιολόγοι στις ΗΠΑ επέτυχαν τελικώς να δημιουργήσουν ανθρώπινα βλαστικά κύτταρα χρησιμοποιώντας την ίδια μέθοδο κλωνοποίησης που εφαρμόστηκε για τη δημιουργία του πρώτου κλωνοποιημένου θηλαστικού, της προβατίνας Ντόλι το 1996.Οι ερευνητές από το Πανεπιστήμιο Υγείας και Επιστημών του Ορεγκον καθώς και από το Εθνικό Ερευνητικό Κέντρο για τα Πρωτεύοντα Θηλαστικά του Ορεγκον αναφέρουν με δημοσίευσή τους στην επιθεώρηση «Cell» ότι μεταμόσχευσαν γενετικό υλικό ενός ενηλίκου κυττάρου σε απύρηνο ωάριο και κατάφεραν να δημιουργήσουν ένα έμβρυο μερικών ημερών από το οποίο και εξήγαγαν ανθρώπινα εμβρυϊκά βλαστικά κύτταρα.
Ιατρική εφαρμογή και όχι ανθρώπινη κλωνοποίηση
Το νέο επίτευγμα το οποίο, σύμφωνα με τους δημιουργούς του, έχει ως στόχο να προάγει την ιατρική και όχι να οδηγήσει σε κλωνοποίηση ανθρώπου, αναμένεται να δώσει καινούργια ώθηση στο πεδίο των βλαστοκυτταρικών θεραπειών, στο οποίο είχε μπει σε κάποιες περιπτώσεις «φρένο» εξαιτίας των πρακτικών αλλά και ηθικών ζητημάτων που διέπουν τα εμβρυϊκά βλαστικά κύτταρα. Και αυτό διότι μέχρι σήμερα η φυσική πηγή λήψης ανθρώπινων εμβρυϊκών βλαστικών κυττάρων δεν ήταν άλλη από τα ανθρώπινα έμβρυα, η χρήση των οποίων έχει προκαλέσει κατά καιρούς μεγάλες διαμάχες. Η νέα τεχνική βασίζεται σε χρήση μη γονιμοποιημένων ανθρώπινων ωαρίων.
Οι ερευνητές στο Ορεγκον με επικεφαλής τον Σουκράτ Μιταλίποφ εφήρμοσαν μια παραλλαγή της τεχνικής της πυρηνικής μεταφοράς σωματικού κυττάρου που έδωσε γέννηση στην προβατίνα Ντόλι. Οι ειδικοί εισήγαγαν ένα ενήλικο δερματικό κύτταρο σε ωάριο δότριας από το οποίο προηγουμένως είχε αφαιρεθεί ο πυρήνας. Ηλεκτρικοί παλμοί ώθησαν το μη γονιμοποιημένο ωάριο να αρχίσει να διαιρείται, έως ότου έφθασε στο στάδιο των περίπου 150 κυττάρων.
Ο επικεφαλής της μελέτης δρ Σουκράτ Μιταλίποφ από το Πανεπιστήμιο Υγείας και Επιστημών του Ορεγκον
Πολυδύναμα κύτταρα
Σε αυτή τη φάση οι ειδικοί έλαβαν από τα έμβρυα , προτού τα καταστρέψουν, τα εμβρυϊκά βλαστικά κύτταρα. Όπως ανέφερε ο δρ Μιταλίποφ «τα κύτταρα που προέκυψαν είχαν την ικανότητα να μετατρέπονται όπως και τα φυσιολογικά σε διαφορετικούς κυτταρικούς τύπους, συμπεριλαμβανομένων νευρικών κυττάρων, ηπατικών κυττάρων και καρδιακών κυττάρων». Ο ειδικός προσέθεσε πως «αν και πρέπει να γίνει αρκετή ακόμη δουλειά προκειμένου να αναπτύξουμε ασφαλείς και αποτελεσματικές θεραπείες με βάση τα εμβρυϊκά βλαστικά κύτταρα, πιστεύουμε ότι κάναμε ένα σημαντικό βήμα προς την ανάπτυξη κυττάρων που θα μπορούν να χρησιμοποιηθούν στην αναγεννητική ιατρική».
Η ίδια ερευνητική ομάδα είχε εφαρμόσει με επιτυχία την ίδια τεχνική ήδη από το 2007 σε πιθήκους και άλλα θηλαστικά, όχι όμως και σε ανθρώπινα κύτταρα. «Κάθε είδος είναι διαφορετικό από βιολογικής απόψεως. Τα άλλα πρωτεύοντα αποτελούσαν καλά μοντέλα για τις μελέτες μας, καταφέραμε όμως να τελειοποιήσουμε τη μέθοδό μας ώστε να είναι εφαρμόσιμη και στους ανθρώπους» είπε ο δρ Μιταλίποφ.
Δεν απορρίπτονται
Ο ερευνητής σημείωσε ότι η μέθοδός του έχει αρκετά πλεονεκτήματα – πέρα από τα ηθικά – σε σύγκριση με τη συμβατική μέθοδο της χρήσης εμβρυϊκών βλαστικών κυττάρων που προέρχονται από γονιμοποιημένα ωάρια. Με δεδομένο ότι τα κύτταρα που δημιουργούνται περιέχουν γενετικό υλικό του ίδιου του ασθενούς – δότη ο οργανισμός του δεν είναι πιθανό να τα απορρίψει μετά τη μεταμόσχευσή τους.
Σημειώνεται ότι σύμφωνα με τον δρα Μιταλίποφ η πρόθεση της ερευνητικής ομάδας είναι η τεχνική αυτή να χρησιμοποιηθεί αποκλειστικώς στο πλαίσιο της αναγεννητικής ιατρικής προς όφελος εκατομμυρίων ασθενών. Παρόλα αυτά ο ερευνητής ανέφερε ότι δεν είναι απίθανο να εμφανιστούν και πάλι αντιδράσεις. «Πιστεύουμε ότι η μέθοδός μας δεν θα δημιουργήσει προβλήματα αφού δεν καταστρέφουμε γονιμοποιημένα ωάρια. Εκτιμούμε ότι η τεχνική αυτή είναι πιο αποδεκτή από ηθικής απόψεως, αλλά κανένας δεν ξέρει. Μπορεί κάποιοι να πουν ότι προσπαθούμε να κλωνοποιήσουμε άνθρωπο».
Οι αντιδράσεις
Ο δρ Μιταλίποφ δεν χρειάζεται να είναι… μάγος για να προβλέψει ότι θα υπάρχουν αντιδράσεις. Ηδη μια βρετανική οργάνωση που ονομάζεται Human Genetics Alert εναντιώθηκε με δριμύτητα στη μελέτη του. «Οι επιστήμονες έφεραν τελικά στον… κόσμο το ΄βρέφος’ που όλοι οι θιασώτες της ανθρώπινης κλωνοποίησης περίμεναν: μια μέθοδο για την αποτελεσματική κλωνοποίηση ανθρώπινων εμβρύων» ανέφερε ο διευθυντής της οργάνωσης, δρ Ντέιβιντ Κινγκ και προσέθεσε: «Το γεγονός αυτό καθιστά επιτακτική την ανάγκη να υπάρξει διεθνής νομική απαγόρευση στην ανθρώπινη κλωνοποίηση προτού διεξαχθούν και άλλες τέτοιου είδους μελέτες. Είναι πλήρως ανεύθυνο το ότι δημοσιεύθηκε αυτή η μελέτη».
Από την πλευρά τους πάντως επιστήμονες χαρακτήρισαν την έρευνα της ομάδας από το Ορεγκον ως «επιτυχία χωρίς προηγούμενο». Ο βιολόγος Τζορτζ Ντάλεϊ από το Ινστιτούτο Βλαστικών Κυττάρων του Χάρβαρντ ανέφερε ότι «η συγκεκριμένη ερευνητική ομάδα κατάφερε αυτό το οποίο δεν κατάφεραν πολλές άλλες, συμπεριλαμβανομένης της δικής μου».
Το πολύπαθο πεδίο
Το συγκεκριμένο πεδίο είναι πάντως πολύπαθο. Είναι χαρακτηριστική η περίπτωση του Γου-σουκ Χουάνγκ από το Εθνικό Πανεπιστήμιο της Σεούλ στη Νότια Κορέα ο οποίος το 2005 έγινε γνωστός παγκοσμίως υποστηρίζοντας με δημοσίευσή του στην έγκριτη επιθεώρηση «Science» ότι επέτυχε να δημιουργήσει ανθρώπινα εμβρυϊκά βλαστικά κύτταρα μέσω πυρηνικής μεταφοράς σωματικού κυττάρου (με την ίδια μέθοδο που εφήρμοσε δηλαδή η ομάδα από το Ορεγκον). Αποδείχθηκε τελικώς ότι ο Χουάγνκ έλεγε ψέματα και η περίπτωσή του αποτελεί μια από τις πιο γνωστές περιπτώσεις επιστημονικής απάτης.
Ακριβώς επειδή τα εμβρυϊκά βλαστικά κύτταρα αποτελούν επί μακρόν ένα «καυτό» και δύσκολο πεδίο τα τελευταία χρόνια οι ειδικοί έχουν στραφεί στα κύτταρα iPS (induced pluripotent stem cells) τα οποία είναι κύτταρα με τις ιδιότητες των εμβρυϊκών βλαστικών τα οποία προκύπτουν όμως από μετατροπή ενηλίκων κυττάρων με χρήση των κατάλληλων παραγόντων (χωρίς την ανάγκη χρήσης εμβρύων ή ωαρίων). Τώρα το ερώτημα που γεννάται είναι αν τα κύτταρα της μεθόδου…. Ντόλι θα αποδειχθούν ανώτερα από τα iPS.
Η σύγκριση με τα κύτταρα iPS
Ηδη οι επιστήμονες έχουν δείξει ότι τα iPS τείνουν να γερνούν πρώιμα και να πεθαίνουν. Για τη δημιουργία τους επίσης χρησιμοποιούνται γονίδια τα οποία είναι πιθανό να προκαλέσουν καρκίνο. Παράλληλα τα κύτταρα της ομάδας από το Ορεγκον χρειάζονται μόνο λίγες ημέρες για να δημιουργηθούν ενώ για τη δημιουργία των iPS απαιτούνται μήνες. Από την άλλη πλευρά, για την εφαρμογή της τεχνικής που χρησιμοποίησε ο δρ Μιταλίποφ και η ομάδα του είναι αναγκαία ανθρώπινα ωάρια τα οποία δεν είναι εύκολα διαθέσιμα. Το μέλλον (τόσο σε επιστημονικό όσο και σε ηθικό και κοινωνικό επίπεδο) θα δείξει…
